ความเป็นมา
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ เสด็จพระราชดำเนินแปรพระราชฐานประทับแรม ณ พระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ จ.นราธิวาส ในระหว่างวันที่ ๑๘ สิงหาคม - ๓ ตุลาคม ๒๕๒๔ พระองค์ ได้เสด็จเยี่ยมราษฎรในเขตพื้นที่ของจังหวัดนราธิวาส ได้ทอดพระเนตรเห็นสภาพพื้นที่และความจำเป็นที่จะยกระดับ ความเป็นอยู่ของประชาชนในพื้นที่ของจังหวัดให้ดีขึ้นจึงมีพระราชดำริ และพระราชกระแสรับสั่งต่อเจ้าหน้าที่ และผู้ติดตามเสด็จให้พิจารณาปรับปรุงกิจการพัฒนาด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะการพัฒนาพื้นที่ป่าพรุ ซึ่งต่อมา กปร.(คณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ) ได้มีมติอนุมัติในหลักการให้มีการจัดตั้ง และดำเนินโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทอง ในวันที่ ๖ มกราคม ๒๕๒๕ โดยให้สำนักงานเลขานุการ กปร. เป็นผู้ประสานงานกับหน่วยงานที่ เกี่ยวข้องเพื่อดำเนินการจัดทำแผนงานและงบประมาณต่อไป
วัตถุประสงค์
เพื่อศึกษา ค้นคว้า ทดลอง วิจัย และสำรวจหาข้อมูลทางวิชาการเกี่ยวกับป่าพรุ มาใช้ในการอนุรักษ์ และฟื้นฟูทรัพยากรป่าพรุ
เพื่ออนุรักษ์ป่าพรุสมบูรณ์ตามธรรมชาติให้คงอยู่ตลอดไป และฟื้นฟูสภาพป่าพรุเสื่อม โทรมให้กลับคืนสู่สภาพป่าที่สมบูรณ์ดังเดิม
เพื่อสาธิตและเผยแพร่งานป่าพรุทั้งด้านการอนุรักษ์และการใช้ประโยชน์ทรัพยากรป่าพรุ
เพื่อเสริมสร้างจิตสำนึก และประชาสัมพันธ์ให้กับประชาชนได้ทราบและตระหนักถึงความสำคัญของป่าพรุ
ที่ตั้งโครงการ
ตำบลกะลุวอ อำเภอเมือง จังหวัดนราธิวาส
หน่วยงานที่รับผิดชอบโครงการ
๑. สำนักงานป่าไม้เขตปัตตานี
๒. สำนักงานป่าไม้จังหวัดนราธิวาส
ระยะเวลาดำเนินการ
เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๒๗
พื้นที่โครงการ มีเนื้อที่รวมทั้งสิ้นประมาณ ๒๖๑,๐๑๕ ไร่ แยกเป็น
เขตสงวน ๙๕,๐๑๕ ไร่ เป็นพื้นที่ป่าพรุสมบูรณ์ตามธรรมชาติ
เขตอนุรักษ์ ๑๐๙,๙๓๘ ไร่ เป็นพื้นที่ป่าพรุเสื่อมโทรม ต้องฟื้นฟู
เขตพัฒนา ๕๖,๙๐๗ ไร่ เป็นพื้นที่ที่ทั้งหมดสภาพป่าโดยสิ้นเชิง ต้องพัฒนา
ผลการดำเนินงานตั้งแต่ปี ๒๕๓๗ – ๒๕๔๔ (กรมป่าไม้)
ทำการสำรวจ วิจัย ทดลอง และค้นคว้างานวิชาการด้านป่าพรุ ๓๗ โครงการ
งานควบคุมไฟป่า ๓ งาน
งานเพาะชำกล้าไม้ ๑,๘๒๐,๐๐๐ กล้า
งานปลูกฟื้นฟูและบำรุงป่าพรุ ๓๐๐ ไร่
งานนิทรรศการป่าพรุและสวนนกเป็ดน้ำ ๑ งาน
งานสาธิตการประหยัดพลังงานจากป่าไม้ ๑ งาน
งานสวนผลิตเมล็ดไม้ป่าพรุ (ปาล์ม) ๑ งาน
งานสาธิตการจัดการป่าเสม็ด ๑ งาน
งานสวนรวมพันธุ์และผลิตพันธุ์ไม้ป่าพรุ ๑ งาน
งานสวนรุกชาติในโรงเรียน ๑ งาน
งานสาธิตการปลูกย่านลิเภาและหวายในสวนยางพารา ๑ งาน
งานบริหารและจัดการศูนย์วิจัยและศึกษาธรรมชาติป่าพรุสิรินธร ๑ ศูนย์
งานประชุมและเตรียมการรับเสด็จฯ ๑ งาน
งานฝึกอบรมด้านอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า ๑ งาน
งานติดตามประเมินผล ๑ งาน
งานสำรวจและทดลอง ๑๐ โครงการ ๑๐ งาน
งานศึกษาผลการตัดสางขยายระยะที่มีต่อการเจริญเติบโตของไม้เสม็ดในพื้นที่ป่าพรุ ๓ แปลง
การศึกษาการแตกหน่อไม้เสม็ด ๓ แปลง
การสำรวจหากำลังผลิตไม้เสม็ดในพื้นที่พรุ ๓ แปลง
การศึกษาทัศนคติของประชาชนในการจัดการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าและศูนย์ฯ สิรินธร ๓ หมู่บ้าน
งานสำรวจ จัดหาพรรณไม้มาอนุบาลเพื่อสนับสนุนสำนักงาน ก.พ. ๑ งาน
การศึกษาผลกระทบของไฟป่าที่มีต่อสัตว์ป่าพรุโต๊ะแดง ๑๒๕,๐๐๐ ไร่
งานศึกษาการใช้ประโยชน์ไม้เสม็ดระดับท้องถิ่น ๑ งาน
งานสำรวจวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีใช้ประโยชน์ศัตรูทำลายไม้ป่าพรุ ๑ งาน
งานประยุกต์ใช้ Genetic marker เพื่อปรับปรุงพันธุ์และอนุรักษ์แหล่งพันธุกรรมปาล์มป่าพรุ ๑ ชนิด
การศึกษาการทดแทนสังคมพืชป่าพรุ ๒๘๐,๐๐๐ ไร่
งานสำรวจและวิจัยพรรณไม้ป่าพรุ ๑๒๕,๐๐๐ ไร่
งานบริหารและจัดการศูนย์วิจัยและศึกษาธรรมชาติป่าพรุสิรินธร ๑ ศูนย์
งานฝึกอบรมการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า ๑ รุ่น
งานจัดพิมพ์เอกสารและสื่อเผยแพร่ ๒ เรื่อง
งานประชาสัมพันธ์และส่งเสริมเผยแพร่ ๔ ครั้ง
งานวิเคราะห์ และประมวลผลทรัพยากรป่าเสม็ด ๑ งาน
งานเตรียมการรับเสด็จฯ ๑ งาน
งานศึกษาวิเคราะห์มูลค่าทางเศรษฐกิจของไม้เสม็ดเปรียบเทียบกับพืชเกษตร ๑ โครงการ
การจัดการป่าเสม็ดให้เป็นแถวเป็นแนว ๓ แปลง
การศึกษาหาผลผลิตของเห็ดในป่าเสม็ด ๓ แปลง
งานสำรวจและติดตามสถานภาพสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ ๑ งาน
งานจัดนิทรรศการนอกสถานที่ ๕ ครั้ง
งานพัฒนาเส้นทางศึกษาธรรมชาติคลองโต๊ะแดง ๑ งาน